Негізгі мазмұнға өту Негізгі шарлау мәзіріне өту Сайттың төменгі деректемесіне өту

Уважаемые пользователи! На нашем хостинге ведутся технические работы, на сайте могут быть ошибки. Приносим свои извинения за временные неудобства.

ХАБАРШЫ «Филология ғылымдары» сериясы

ҚАЗАҚ-ТҮРІК ТІЛДЕРІНДЕГІ ЭКСПРЕССИВТІ-ЭМОЦИОНАЛДЫ ЛЕКСИКАНЫҢ ЭТНОМӘДЕНИ СИПАТЫ

Жарияланған June 2021
Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті,
##plugins.generic.jatsParser.article.authorBio##
×

Р Бақбергенова

аға оқытушы

Аңдатпа

Қазақ және түрік тілдерінде экспрессивті-эмоционалды лексиканың мағыналық ерекшелігі, жасалу сипаты, танымдық негізділігі салыстырмалы бағытта соңғы кезеңде қарастырылып келеді. Коммуникативтік тұлғаның эмоционалды жай-күйіне, ерігіне байланысты ұғымдарды білдіретін эмоционалды лексика қазақ және түрік тілдерінің сөздік құрамында өте мол. Тіліміздегі сөздердің бейнелі, мәнерлі айтылуы мен сезімге әсер ету қасиеті бір-бірімен байланысты. Эмоция бар жерде экспрессивтілік те болады.

Қазақ және түрік тілдеріндегі экспрессивті-эмоционалды лексиканың ешбір қосымшасыз жеке тұрып эмоционалдық бояуға ие болатындығы сөз етіледі. Екі тілде де морфологиялық жолмен пайда болған сөздер кішірейту, еркелету, менсінбеу, елемеу, құрметтеу т.б. қосымшалары арқылы жасалатындығы жан-жақты талданады. Экспрессивті-эмоционалды сөздердің фонетикалық жолмен, яғни дауыс ырғағы, пауза арқылы жасалуы да қазақ және түрік тілдерінде де кездесетіндігі дәйектеледі. Қазақ және түрік тілдеріндегі еліктеуіш сөздердің экспрессивті-эмоционалды қызметінің өте жоғары екендігі, еліктеуіш сөздердің тілдік коммуникацияда актив қолданылатындығы мысалдар арқылы дәйектелді.

Қазақ және түрік тілдеріндегі көңіл-күй одағайларының қуанышты, таңдану мен сүйсінуді, өкінішті білдіретін одағай түрлері мен тұрмыс-салт одағайлары қарастырылады. Одағайлардың тілдік коммуникацияда коммуниканттардың эмоциясын білдіретіндігі салыстырыла талданады.

pdf